Вимірювання фінансової інклюзії: переваги та обмеження існуючих підходів
Критично осмислено сучасний науковий дискурс з вимірювання фінансової інклюзії. Висвітлено особливості існуючих підходів збору даних щодо пропозиції та попиту фінансових продуктів і послуг з узагальненням їх способів отримання, елементів, джерел, позитивів і негативів. З’ясовано, що більшість опитувань базується на підході з позицій попиту, незважаючи на відсутність повноти даних на індивідуальному рівні. Зазначено, що за цим принципом формується ключовий індикатор фінансової інклюзії (Global Findex), показано його складові й недоліки. Виокремлено рівень розвитку економіки та Фінтеху[1], фінансової грамотності та фінансової культури населення як важливі аспекти при оцінці фінансової інклюзії. Встановлено, що вимірювання фінансової інклюзії ґрунтується на оцінці таких груп показників, як наявність, рівень використання й відповідності фінансових послуг, оцінка бар’єрів і взаємовідносин домогосподарств з бізнесом. Узагальнено основні переваги (порівнянність, структурованість, оцінка факторів ексклюзії) та існуючі обмеження вимірювання фінансової інклюзії (суб’єктивність, неврахування особливостей країни, брак комплексного показника). Обґрунтовано ключові принципи оцінки та представлено показники фінансової інклюзії в Україні. Запропоновано розглядати оцінку в двох розрізах: з одного боку, за сегментом фінансового ринку, а з іншого, – за чотирма вимірами: доступність, поширеність, ефект і вплив. З огляду на обмеженість інформації для вимірювання фінансової інклюзії на світовому та локальних рівнях, наголошено на необхідності безперервних досліджень щодо пропозиції фінансових послуг з деталізацією інформації з позиції попиту, на вагомості врахування бар’єрів доступу до фінансових послуг поряд з різними аспектами соціоекономічного розвитку. [1] Фінансові технології.
Sarma, M. (2008, June). Index of Financial Inclusion. Indian Council for Research on International Economic Relations. Working Paper, 215. URL: https://econpapers.repec.org/paper/indicrier/215.htm
Chakravarty, S.R., Pal, R. (2013). Financial inclusion in India: an axiomatic approach. Journal of Policy Modeling. Elsevie, 35(5), 813-837. https://doi.org/10.1016/j.jpolmod.2012.12.007
Camara, N., Tuesta, D. (2014). Measuring financial inclusion: a multidimensional index. BBVA Research Paper. URL: https://www.bis.org/ifc/publ/ifcb47p.pdf
Dabla-Norris, M.E., Deng, Y., Ivanova, A., Karpowicz, M.I., Unsal, D.F., VanLeemput, E., Wong, J. (2015, September 28). Financial Inclusion: Zooming in on Latin America. IMF Working Paper, 15/206. URL: https://www.imf.org/en/Publications/WP/Issues/2016/12/31/Financial-Inclusion-Zooming-in-on-Latin-America-43312
Ambarkhane, D., Singh, A.S., Venkataramani, B. (2016). Measuring Financial Inclusion of Indian States. International Journal of Rural Management, 12 (1), 72-100. https://doi.org/10.1177/0973005216633940
Demyrhiuch-Kunt, A., Bek, T., Khonovan, P. (2011). Financial services for everyone? Strategies and challenges for expanding access. Moscow: Al’pyna Pablysherz [in Russian]
Financial inclusion indicators. (2015. January). IFC Bulletin, 38. URL: https://www.bis.org/ifc/publ/ifcb38.pdf
Klapper, L., Singer, D. (2017, July 14). The role of demand-side data – measuring financial inclusion from the perspective of users of financial services. BIS. URL: https://www.bis.org/ifc/publ/ifcb47o.pdf
How to Measure Financial Inclusion. (2015, February 19). World Bank Brief. URL: https://www.worldbank.org/en/topic/financialinclusion/brief/how-to-measure-financial-inclusion
Stein, P., Randhawa, B., Ardic, O.P., Bilandzic, N., Hannig, A., Gidvani, L., Lee, C., Ehrbeck, T. (2011, October). Financial inclusion data: assessing the landscape and country-level target approaches. IFC Working Paper, 94734, 1. URL: http://documents.worldbank.org/curated/en/671131468328218702/Financial-inclusion-data-assessing-the-landscape-and-country-level-target-approaches
Demirguc-Kunt, A., Klapper, L. (2012, April). Measuring Financial Inclusion: The Global Findex Database. World Bank Policy Research Working Paper, 6025. URL: https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/6042
The Global Findex database 2017. URL: https://globalfindex.worldbank.org/
Financial literacy, financial inclusion and financial well-being in Ukraine. USAID Financial Sector Transformation Project. (2019, June). URL: http://www.fst-ua.info/wp-content/uploads/2019/06/Financial-Literacy-Survey-Report_June2019_ua.pdf?fbclid=IwAR1VG2hi6WKhMbbFoJdKxlRNG5NbUZj0rnhtBNhU9EAjlajpnbMjSTHLPmM [in Ukrainian]
Financial Inclusion for economic growth: outcomes of the international forum “Financial Inclusion Forum. Leaving No One Behind”. (2019, June). URL: https://bank.gov.ua/control/uk/publish/article?art_id=98181657&cat_id=55838 [in Ukrainian]